Танихгүй- Монгол хүний тухай орчин үеийн урлагийн дадлагаар судалсан нь

Ц.Цэндпүрэв

2016.05.6

Танихгүй -Монгол Хүний Тухай Орчин Үеийн Урлагийн Дадлагаар Судалсан нь: Их Британи, Монгол хоёрын дунд/ Stranger’s Identity Explored Through Contemporary Art Practice: In-Between Mongolia and the UK (2007-2012)

Уран бүтээлч-судлаач Ц.Цэндпүрэвийн бүтээл дээр суурилсан судалгаа нь ‘Танихгүй хүн’ [Stranger] (Щутц, 1944), ‘Танихгүй-бүтээлч’ [Stranger-artist], ‘Танихгүй-Монгол’ зэрэг [Stranger-Mongolian] зэрэг нийгмийн дүрүүдийг, өөрийн бодит амьдрал дээр хагас тулгуурлан, орчин үеийн урлагийн бүтээлч судалгааны аргачлалуудыг ашиглан, бүтээл хийх зорилготой байсан.Тэрээр ‘үйлдлийнсэтгэхүйнөнцөг’ буюу ‘experiential perspective’ (Стивинс, 1996) - г хэрэглэж, өөр хэл, соёл, нийгэмтэй дасан зохицох үйлявцыг, “өөрийн нийгэм дэх дүрээ алдах болонт үүнийгхайх” (Тринх, 1988) гэсэн маргаантай үзэлтэй уялдуулан, гол чиглэлээ болгон судалгаагаа хийсэн.

Дан ялангуяа, түүний бүтээл дээр суурилсан Докторын ажил нь урьд нь энэ маягаар судлагдаж байгаагүй орчин үеийн Монгол хүний нийгэм дэх дүр, Монгол хүний тухай Их Британи дахь ойлголтыгөөрчлөх, өөрөөр харуулах зорилготойгоор, орчин үеийн урлагийн бүтээлч судалгааны аргачлалуудыг ашигласан. Тэрээр Монголын орчин цагийн түүх, олон нийтийн мэдээлэл хэрэгслээр цацагдсан мэдээллээс гадна арьс өнгө, үндэс угсаа болон соёлын ялгаатай байдлуудаас шалтгаалан өөрт тохиолдсон бодит явдлуудаас судалгаандаа тусган, Монгол хүнийтухай тогтсон ойлголтыг эвдэхийг оролдсон.

Энэ судалгааны бас нэг чухал хэсэг нь түүний хувийн амьдрал болон аав, ээжийгээ уран бүтээлдээ оролцуулсан явдал бөгөөд, Монгол руу хийсэн дөрвөн удаагийн аялалыг мөн тусгаж, энэ бүхнээс үүдэн ‘Танихгүй-Монгол’ хүн хэрхэн тодорхойлогдож, өөрчлөгдөж байсан тухай бүтээлүүдээ харуулсан. Тэрээр мөн Николас Буйрриадын ‘соёлыннүүдэлчин’ болон ‘тогтсон ойлголтыг хэвшүүлэх’ зэрэг ойлголтуудыг Барууны бус орнуудын уран бүтээлчидтэй холбон үзсэн юм.

Тэрээр гэрэл зураг авах, перформанс хийх, баримтжуулах, инстолляц бүтээх, видео хийх, хүмүүсээс ярилцлагууд авах, хувийн амьдралын намтарыг ашиглах гэх мэтээр орчин үеийн урлагийн олон төрлийн бүтээлч судалгааны аргачлалуудыг ашиглан бүтээлээ хийдэг.